Οικονομικά ανέκδοτα

Μία κυρία παίρνει ένα καταναλωτικό δάνειο από μια τράπεζα και αγοράζει ένα ζευγάρι παπούτσια αξίας 100 ευρώ. Ο πωλητής παίρνει τα λεφτά και αγοράζει τρία πουκάμισα συνολικής αξίας, επίσης, 100 ευρώ. Ο πουκαμισάς, με αυτά τα λεφτά, αγοράζει λαχεία και παίζει Λόττο Ο λαχειοπώλης, το βράδυ, πηγαίνει με την οικογένειά του σε μία ταβέρνα, όπου πληρώνει 100 ευρώ. Ο ταβερνιάρης τα παίρνει και την επόμενη ημέρα πηγαίνει στον γνωστό μας παπουτσή, από τον οποίο αγοράζει ένα ζευγάρι παπούτσια αξίας 100 ευρώ. Ο κύκλος έκλεισε. Σε ετήσια βάση, αυτός είναι ένας κύκλος παραγωγής του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Το αρχικό δάνειο των 100 ευρώ, γυρίζοντας από χέρι σε χέρι, «πέτυχε» να παράξει ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αξίας 500 ευρώ μέσα σε μία μονάδα χρόνου – στο παράδειγμά μας, μέσα σε λίγες ημέρες. Αν αυτά τα 100 ευρώ γύριζαν με διπλάσια ταχύτητα, μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα θα είχαν παράγει ΑΕΠ ίσο με 1.000 ευρώ – η αρχική αξία θα είχε 10πλασιαστεί, το ΑΕΠ θα είχε αυξηθεί πολύ ταχύτερα από το ΑΕΠ της Κίνας, του γίγαντα.

Η χρησιμότητα αυτού του «ανεκδότου» είναι ότι αναδεικνύει μια ουσιώδη διάσταση και, ταυτόχρονα, απομυθοποιεί το ΑΕΠ, τον δείκτη δηλαδή που έχει επιλεγεί για τη μέτρηση της ευμάρειας και του κοινωνικού πλούτου. Ενδεχομένως, μάλιστα, παρουσιάζει αυτό που είθισται να λέγεται «ανάπτυξη» πιστότερα από όσο τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Διότι η ανάπτυξη δεν ταυτίζεται με τη μεγέθυνση του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ αυξάνεται και με μη αναπτυξιακούς ή, ακόμη, με αντι-αναπτυξιακούς τρόπους. Το ΑΕΠ αυξάνεται, για παράδειγμα, από πλήθος άδηλους πόρους . Ενισχύεται σημαντικά από τον τεράστιο τζίρο του τζόγου ο οποίος (όπως σε όλες τις κοινωνίες έτσι και στη δική μας...) φουντώνει τόσο περισσότερο όσο περισσότερο φτωχαίνουν και απελπίζονται οι άνθρωποι. Τροφοδοτείται από τον τζίρο του ορμητικά διευρυνόμενου ιδιωτικού τομέα παροχής υπηρεσιών ασφαλείας (φρουροί, συστήματα συναγερμού, τηλεφωνικών υποκλοπών, ποικίλα συστήματα υποκλοπής ομιλιών, μικρά όπλα...), ο οποίος ευδοκιμεί εξαιτίας της αύξησης της εγκληματικότητας που συνοδεύει τα άλλα φαινόμενα κοινωνικής παρακμής. Τα δισεκατομμύρια που «επενδύουμε» στην κατασκευή και λειτουργία φυλακών και λοιπών ευαγών ιδρυμάτων, αυξάνουν το ΑΕΠ – ενώ μειώνουν τον κοινωνικό πλούτο, άρα λογικά θα έπρεπε να τα αφαιρούμε από αυτόν...

Είναι, αυτά, ανάπτυξη; Όχι . Ανάπτυξη δεν είναι απλά η μεγέθυνση του ΑΕΠ. Είναι η διατηρήσιμη μεγέθυνση, εκείνη δηλαδή που δεν στηρίζεται στην καταστροφή του περιβάλλοντος, στη χρηματοδότηση της κατανάλωσης με δανεικά, στη σπατάλη των εν ανεπαρκεία φυσικών πόρων χωρίς φροντίδα για την ανανέωσή τους, αλλά το αντίθετο. Είναι η μεγέθυνση που δημιουργεί ευκαιρίες σε όλους, πρωτίστως μέσω της Παιδείας. Που παρέχει ένα ορισμένο δίχτυ ασφαλείας, που σε ενθαρρύνει να πάρεις ρίσκα, να δοκιμάσεις, να καινοτομήσεις – αντί να ζητιανεύεις κρατική προστασία από τον εξωτερικό ανταγωνισμό. Που αποκαθιστά την εύρυθμη λειτουργία των αγορών – δεν τις ποδηγετεί για να υπηρετήσει τα ποικίλα καρτέλ.

Γι αυτό όταν ακούτε μακροοικονομικά μεγέθη να χαμογελάτε και να αλλάζετε κανάλι, δεν είναι ποτέ πραγματικά .... είναι ποτέ δυνατόν να μιλάμε για ακατάπαυστη ακρίβεια και ο τιμάριθμος να είναι 4,5% σε ετήσια βάση?