Το όραμα είναι τολμηρό για χαλεπούς καιρούς

Είχε όλες τις παγίδες της ομιλίας για την Κατάσταση του Έθνους αλλά επειδή δεν ήταν αυτή, ο πρόεδρος δεν αναγκάσθηκε να εκστομίσει τη φράση: «η κατάσταση του έθνους είναι καλή». Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι καλή. Ήταν η χρονιά που μπήκαν στην άκρη τα προσχήματα και η υπερηφάνεια και ο πρόεδρος ανακοίνωσε στο έθνος ότι η κατάσταση έχει εκτροχιασθεί κακήν κακώς. Και τότε μέσα σε κάτι λιγότερο από μια ώρα, ο κ. Ομπάμα προσπάθησε να πείσει τους εξαγριωμένους Αμερικανούς ότι μια περίοδος κρίσης είναι ο κατάλληλος καιρός για να επεκτείνουν τις φιλοδοξίες τους και όχι για να περιορίσουν τους ορίζοντές τους.

Ο νέος στην ηλικία και στο αξίωμα πρόεδρος ζήτησε εμπιστοσύνη από ένα κοινό, του οποίου η εμπιστοσύνη βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από την εποχή που ο κ. Ομπάμα ήταν ακόμη φοιτητής. Ο ίδιος επενδύει τη δημοτικότητά του σε ένα σχέδιο που, όπως είπε, όχι μόνον θα «κινήσει την ατμομηχανή της ευμάρειάς μας» αλλά και θα μετασχηματίσει τη χώρα με «τολμηρές δράσεις και μεγάλες ιδέες». Μολονότι προσπαθούσε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην ελπίδα και τον ρεαλισμό, ο λόγος που άρθρωσε δεν γεφύρωνε χάσματα. Οι προτάσεις του για αύξηση των φόρων στους έχοντες, αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων και αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής πλήττουν τον σκληρό πυρήνα των ιδεών της αντίπαλης παράταξης. Και μολονότι δήλωσε πως δεν πιστεύει στη διεύρυνση του κράτους, πρότεινε έναν πολύ πιο ενεργό ρόλο του κράτους από ό,τι έχουμε γνωρίσει μετά τον Λίντον Τζόνσον.

Ο κ. Ομπάμα προσπάθησε να προωθήσει ένα τεράστιο πακέτο μέτρων για την τόνωση της οικονομίας κατά τον πρώτο μήνα της θητείας του αλλά δεν κατόρθωσε να αποσπάσει τη συναίνεση των δύο κομμάτων. Η ομιλία αυτή ενώπιον κοινού που τον παρακολουθούσε από εθνικό τηλεοπτικό δίκτυο ήταν η ευκαιρία να μετατραπεί από πρώτος νομοθέτης του έθνους σε εθνικό ηγέτη. «Καθώς βρισκόμαστε σε αυτό το σταυροδρόμι της ιστορίας, τα μάτια όλων των χωρών είναι και πάλι στραμμένα πάνω μας περιμένοντας να δουν τι θα κάνουμε εμείς» είπε.

Έχει προηγηθεί η δυναμική παρέμβαση του πακέτου μέτρων για την τόνωση της οικονομίας ύψους 787 δισ. δολαρίων, ένα πρόγραμμα στήριξης της στέγης και μια επιχείρηση διάσωσης των τραπεζών. Και όμως οι κακές οικονομικές ειδήσεις συνεχίζουν να καταφθάνουν διαρκώς. Οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας φαίνεται πως βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης. Οι αγορές βυθίζονται. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη έχει υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Αν και προσπαθούσε να κατευνάσει τους φόβους για ενδεχόμενη κατάρρευση και κρατικοποίηση των τραπεζών, ο πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, τόνισε πως δεν διαφαίνεται καμία ανάκαμψη πριν το 2010. Ο Λευκός Οίκος ήλπιζε να χρησιμοποιήσει την ομιλία του για να διαβεβαιώσει τη χώρα πως επίκεινται καλύτερες ημέρες και να θυμίσει την ομιλία του Φραγκλίνου Ρούζβελτ κατά τη Μεγάλη Ύφεση. Μετά από εβδομάδες προσπαθειών για να πειστεί το Κογκρέσο να εγκρίνει τη δέσμη μέτρων για την τόνωση της οικονομίας, ο κ. Ομπάμα μίλησε σε έναν πιο αισιόδοξο τόνο υποσχόμενος πως η χώρα «θα αναδυθεί ισχυρότερη από πριν».

Ταυτοχρόνως επιχείρησε να ταυτιστεί με όσους έχουν εξοργισθεί με τους τιτάνες της Wall Street και τους ανεύθυνους κατόχους κατοικιών. «Δεν είμαστε λιποτάκτες» τόνισε «το θέμα δεν είναι να βοηθήσουμε τις τράπεζες αλλά τους ανθρώπους». Ισχυρίστηκε πως αν σταθεροποιηθούν οι τράπεζες, θα ανακάμψει η πίστωση και οι Αμερικανοί θα αρχίσουν να παίρνουν δάνεια για να αγοράσουν αυτοκίνητα και σπίτια. Η εναλλακτική, προειδοποίησε, θα είναι μια δεκαετία δυσκολιών. Θα μπορούσε εναλλακτικά να ζητήσει υπομονή και πίστωση χρόνου για να αποδώσουν τα μέτρα του. Επέλεξε, αντιθέτως, να προωθήσει μια ατζέντα που είχε επινοήσει σε καλύτερες εποχές. Τόνισε πως η παιδεία, η υγεία και η ενέργεια αποτελούν ζωτικό μέρος της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της οικονομίας. Οπως το χαρακτήρισε ο ίδιος, το όραμά του είναι τολμηρό για χαλεπούς καιρούς.

New York Times