Πυλώνας της «ψηφιακής» δημοκρατίας το Ελεύθερο Λογισμικό

Η αλματώδης εξέλιξη του διαδικτύου, τόσο σε ζητήματα δομής όσο και περιεχομένου είναι συνδεδεμένη με την εμφάνιση του «ελεύθερου λογισμικού» και των κοινοτήτων που υποστηρίζουν την φιλοσοφία της ύπαρξής του.

Όταν χιλιάδες χρήστες-προγραμματιστές συγκροτούν κοινότητες εντός των οποίων μπορούν να μελετήσουν, να εκτελέσουν, να αντιγράψουν και να αναδιανείμουν λογισμικό ελεύθερα, χωρίς αυτό κατ' ανάγκη να είναι και δωρεάν, τότε οι προοπτικές κοινωνικής οργάνωσης που διανοίγονται είναι εξαιρετικές.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υποχρέωση της επαναδιάθεσης του λογισμικού στην αγορά, με την αρχική άδεια που αποκτήθηκε είναι σημαντική», σχολιάζει ο κ. Καρούνος, πρόεδρος της Εταιρείας Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ) και καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, υπογραμμίζοντας ότι η πρακτική της χρήσης λογισμικού ανοιχτού κώδικα και η μετέπειτα ιδιοποίησή του είναι ίδιον των υπανάπτυκτων αγορών.

Αν και μέχρι στιγμής, οι servers και τα ευρύτερα προγράμματα του Διαδικτύου κυριαρχούνταν από το ελεύθερο λογισμικό, την τελευταία δεκαετία και με ιδιαίτερη «ένταση» τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια, η είσοδος του ελεύθερου λογισμικού σε καθημερινή χρήση (browser, εφαρμογές office) βαίνει αυξανόμενη.

Όπως μας πληροφορεί ο κ. Καρούνος, «στην Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, το ποσοστό χρήσης σε δημοφιλή προγράμματα όπως το Firefox και το Open Office κυμαίνεται κατά περίπτωση γύρω στο 20%-30%, στο Linux η χρήση αγγίζει το 40% ενώ σε καθημερινή χρήση (e-mail) τα ποσοστά αν και είναι χαμηλά (4%) φαίνεται να κινούνται ανοδικά.

«Κοινωνίες της αυτοοργάνωσης»

Αν κάποιος ήθελε να περιγράψει την φιλοσοφία του ελεύθερου λογισμικού και τα οφέλη που προκύπτουν από αυτήν, τότε το κυρίαρχο δομικό στοιχείο είναι η αυτοοργάνωση.

Από την στιγμή που δίδεται η ελευθερία στον χρήστη να τροποποιήσει κάποιο πρόγραμμα χωρίς τον «καταναγκασμό» της λήψης άδειας και την υποβολή οικονομικού αντίτιμου για αναπαραγωγή, η έννοια της ατομικής δημιουργίας περιέρχεται στα χέρια της κοινότητας.

Οποιαδήποτε αλλαγή γίνεται στον εκάστοτε κώδικα, συμβάλει στην απρόσκοπτη διάδοση της γνώσης με γνώμονα το κοινό συμφέρον. Σύμφωνα με τον κ. Καρούνο, η χρήση και οι πόροι του ελεύθερου λογισμικού κατευθύνονται στη βελτίωση του συστήματος και όχι στην επώδυνη αγορά αδειών, όπως της συμφωνίας του Ελληνικού Δημοσίου με την Microsoft για το λειτουργικό των Windows.

«Η εκπαίδευση ταιριάζει με τη φιλοσοφία του Ανοιχτού Λογισμικού διότι η διαδικασία της μάθησης είναι μια ανοιχτή διαδικασία όπου η γνώση διαδίδεται, συμβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη», εξηγεί ο κ. Καρούνος και απαντά στο πως είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί το κύρος και η «αυθεντία» του δασκάλου-καθηγητή.

«Παρακολουθώντας αρκετά συνέδρια την περασμένη δεκαετία στο εξωτερικό, είδα ότι αρκετοί καθηγητές είχαν βρει 'συνεργάτες' στο χώρο των μαθητών. Για παράδειγμα, μια καθηγήτρια στο Tέξας άφηνε τους καλούς μαθητές, μέσα από μια mailing list, να δίνουν απαντήσεις σε δύσκολες ερωτήσεις -που ούτε και η ίδια μπορούσε- στους συμμαθητές τους. Παρόλο που αρκετές φορές τέθηκε ζήτημα κύρους, η ίδια καθηγήτρια θεωρούσε ότι ο ρόλος της ως 'προπονήτριας' της όλης διαδικασίας ωθούσε το επίπεδο της τάξης…», περιγράφει ο κ. Καρούνος.

Το γερμανικό παράδειγμα

Αλήθεια είναι ότι η ασφάλεια χρήσης ενός λογισμικού που προηγουμένως έχει υποστεί τροποποιήσεις και αναβαθμίσεις από πολλούς προγραμματιστές, θα μπορούσε ενδεχομένως να λειτουργήσει αποτρεπτικά στη διάδοση του.

Η κατάσταση ωστόσο φαίνεται να είναι αρκετά διαφορετική, αφού δεν είναι λίγοι οι ιδιωτικοί και δημόσιοι οργανισμοί που χρησιμοποιούν τέτοιου τύπου λογισμικό για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε λογισμικό.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως εξηγεί ο κ. Καρούνος, αποτελεί το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών που απαγόρευσε τη χρήση οποιουδήποτε άλλου λογισμικού εκτός του ειδικά προσαρμοσμένου στις ανάγκες του, λειτουργικού συστήματος Linux. Η εξέλιξη αυτή μάλιστα συντελέστηκε ακριβώς επειδή οι Γερμανοί διαπίστωσαν την αυξημένη ασφάλεια που μπορούσε να παρέχει το συγκεκριμένο λειτουργικό, ειδικά μετά τις μετατροπές που εφάρμοσε το υπουργείο.

Κρίσιμο πεδίο για την ανάπτυξη του λογισμικού ανοιχτού κώδικα είναι τα πρότυπα. Η μεγάλη μάχη που δίνεται ανάμεσα στη Microsoft και υπέρμαχων ανάπτυξης του ΛΑΚ, στον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης αφορά την επικράτηση ή όχι του Open Document Format, δηλαδή το πρότυπο αποθήκευσης κειμένων, που είναι κλειστό. «Ξεκλειδώνοντας το πρότυπο αποθήκευσης» εξηγεί ο κ. Καρούνος, «στην ουσία ξεκλειδώνεται και ο πελάτης», όντας πλέον ελεύθερος να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε λογισμικό επιθυμεί και να αποθηκεύσει τη δουλειά του.

Στην ανάπτυξη του ΛΑΚ, εφαρμόζεται η αρχή του «ένας - δέκα - εκατό», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο καθηγητής του ΕΜΠ. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι ένας είναι εκείνος που ασχολείται ενεργά στην ανάπτυξη του προϊόντος, δέκα ακόμη συμμετέχουν πιο χαλαρά κάνοντας τροποποιήσεις, και εκατό άλλοι το χρησιμοποιούν.

Η Ελληνική Εταρεία Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα, της οποίας πρόεδρος διατελεί σήμερα ο κ. Καρούνος, αριθμεί ως μέλη της περίπου 25 πανεπιστήμια, ΤΕΙ και ερευνητικά κέντρα, με στόχο τη δημιουργία μια «βιβλιοθήκη προγραμμάτων» που μπορούν να συμβάλλον στην εκπαιδευτική διαδικασία. «Βασικός μας στόχος είναι να πάρουμε προγράμματα που διατίθενται ελεύθερα και να τα διαχύσουμε σε επιστημονικές κοινότητες ώστε να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγική διαδικασία» αναφέρει ο κ. Καρούνος. Ταυτόχρονα, στόχος της εταιρείας είναι η επικοινωνία με κοινότητες ανοιχτού λογισμικού και ο συντονισμός τους προς κοινές κατευθύνσεις, κατά βάση εκπαιδευτικού-μαθησιακού περιεχομένου.

Η χρήση λογισμού ανοιχτού κώδικα από τις ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες είναι κατά βάση θέμα πολιτικής βούλησης, θεωρεί ο κ. Καρούνος. Από τη στιγμή που η χώρα μας δεσμεύεται από τη Microsoft με μία σύμβαση στο υψηλότερο επίπεδο, αυτό έχει αναπόφευκτα παρενέργειες στα χαμηλότερα επίπεδα και στα υπουργεία. Σύμφωνα με την ΕΛΑΚ, η Ελλάδα θα πρέπει αφενός να καταγγείλει τη σύμβαση, όπως έχουν κάνει άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και αφετέρου να ορίσει πολιτικές υιοθέτησης του ανοιχτού λογισμικού σε όλους τους τομείς και πάνω απ' όλα στην εκπαίδευση και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Σημαντικότερο όφελος από τη χρήση λογισμικού ανοιχτού κώδικα για μια οικονομία, δεν είναι κατά βάση το οικονομικό, αλλά κυρίως το αναπτυξιακό που εστιάζεται στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς πληροφορικής υψηλού επιπέδου.

Ταυτόχρονα, το ανοιχτό λογισμικό καταργεί τη σχέση hardware-λογισμικού, που χαρακτηρίζει ως «φαύλο κύκλο» ο κ. Καρούνος. Χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις σε ότι αφορά επεξεργαστική ισχύ, μνήμη και γραφικά περιβάλλοντα, το ελεύθερο λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την πλειοψηφία των χρηστών. «Με αυτό τον τρόπο, αντί το ελληνικό Δημόσιο να αναζητά καινούργιους υπολογιστές που θα χρησιμοποιούν προγράμματα με άδεια χρήσης, θα μπορούσε να εγκαταστήσει ελεύθερο λογισμικό στους ήδη υπάρχοντες», καταλήγει ο κ. Καρούνος.

Άρθρο των Πάνου Αθανάσαινα και Xρήστου Σύλλα από το www.kathimerini.gr

ΥΓ . ακόμα και τώρα δεν είναι αργά να χρησιμοποιήσετε τουλάχιστον τα προγράμματα της openoffice και τα mozilla .... υποσχονται πλήρη και ΔΩΡΕΑΝ αντικατάσταση των εφαρμογών office της Microsoft (word,excel,powerpoint, outlook, Internet Explorer.......κλπ) προτείνω ανεπιφύλακτη χρήση. Οι εφαρμογές εκτός του ότι είναι τζάμπα είναι και εξελληνισμένες,πλήρως συμβατές με τις "αδελφές" ,πιο γρήγορες και πιο light(επιβαρύνοντας λιγοτερη RAM) εκδόσεις..... καλή επιτυχία.